Uglerod revolyutsiyasi O'zbekiston metallurgiyasida: yashil kelajakka yo'nar 2024 yil uchun yangi kvotalar va maqsadlar

2024 yilda O'zbekiston iqlim o'zgarishlariga qarshi kurashda hal qiluvchi qadam tashladi, iqtisodiyotning asosiy sektorlaridan biri - metallurgiya sohasiga e'tiborni qaratdi. Mamlakat karbon chiqindilari samaradorligini oshirishda innovatsion mexanizmlarni faol joriy etmoqda, faqat o'z xalqaro majburiyatlarini bajarish uchungina emas, balki Markaziy Osiyo mintaqasida "yashil" iqtisodiyotga o'tishda yetakchi bo'lishga intilyapti.

Revolyutsion islohotlar va karbon kvotalari

2024 yilning aprel oyida O'zbekistonning sanoat sektori uchun muhim voqea yuz berdi. Vazirlar Mahkamasi "Yoqilg'i-energetika sohasiga bozor mexanizmlarini joriy etish bo'yicha qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida" № 204-son qarorni tasdiqladi. Ushbu hujjat karbon kvotalarini taqsimlash va CO2 chiqindilari monitoringini joriy etish asosiy hujjatga aylandi.

Metallurgiya sanoati, mamlakat iqtisodiyotining besh ustunidan biri sifatida, yangi siyosatning e'tiborida bo'ldi. Qarorga ko'ra, korxonalar chiqindilar darajasini kamaytirish uchun ilg'or texnologiya va monitoring tizimlarini joriy etishlari shart. Mutaxassislar 2025 yilning oxiriga kelib sektorda chiqindilarni 15-20% ga kamayishini bashorat qilishmoqda.

"Bizning maqsadimiz - faqat jahon standartlariga mos kelish emas, balki mintaqamizda ekologik jihatdan mas'uliyatli ishlab chiqarishda namuna bo'lish", - dedi O'zbekiston sanoat va yangi texnologiyalar vaziri so'nggi matbuot anjumanida.

Xalqaro hamkorlik va muvaffaqiyatli loyihalar

O'zbekiston ichki islohotlar bilan chegaralanib qolmaydi. Mamlakat ekologiya va barqaror rivojlanish sohasidagi xalqaro hamkorlikni faol rivojlantirmoqda. 2024 yilning asosiy loyihasi - Jahon bankining iCRAFT dasturi.

Loyihaning maqsadlari hayratlanarlidir:

• 2027 yilgacha istixona gazlari chiqindisini 60 million tonna kamaytirib,
• 2-2,5 million tonna kamaytirilgan chiqindilarni xalqaro uglerod bozorlarida sotish.

iCRAFT loyihasi faqat O'zbekistonning korxonalarini yangi ekologik standartlarga moslashtirishga emas, balki yangi iqtisodiy imkoniyatlarni ham ochadi. Xalqaro uglerod bozorlarida ishtirok etish mamlakatga 2025 yildan boshlab yiliga $100-150 million qo'shimcha investitsiyalar olib kelishi kutilmoqda.

Muvaffaqiyatli rejalash va global majburiyatlar

Parij bitimiga muvofiq, O'zbekiston 2030 yilgacha 2010 yilgi darajaga nisbatan istixona gazlari solishtirma chiqindilarini 35% ga kamaytirishga majburiyat olgan. Bu iqtisodiyotning barcha sektorlarida, ayniqsa energetika va metallurgiyada keng ko'lamli islohotlarni talab qiladi.

Asosiy yo'nalishlar:

1. Ishlab chiqarish quvvatlarini modernizatsiya qilish
2. Energiya tejovchi texnologiyalarni joriy etish
3. Yangilanuvchi energiya manbalari rivojlantirish
4. Chiqindilar kvotalarining savdo tizimini yaratish

Mutaxassislarning baholashlaricha, ushbu choralarga 2030 yilgacha $5-7 milliard investitsiya talab qilinadi. Lekin kutilayotgan samarasi hayratlanarli: faqat chiqindilarning sezilarli darajada kamayishi emas, balki 100 000 dan ortiq "yashil" ish o'rinlari yaratilishi ham prognoz qilinmoqda.

"Biz faqat global tendentsiyalarga ergashmayapmiz, balki mamlakatimizning yangi, barqaror rivojlanish modelini yaratmoqdamiz", - dedi O'zbekiston prezidenti parlament oldidagi so'zida.

O'zlangan maqsadlarga erishish uchun O'zbekiston xalqaro tashkilotlar bilan faol hamkorlik qilmoqda. Yaqinda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Rivojlanish Dasturi bilan sanoatda "yashil" loyihalarni qo'llab-quvvatlash bo'yicha o'zaro tushunish memorandumi imzolandi. 

O'zbekiston iqlim o'zgarishlariga qarshi kurash va barqaror iqtisodiyotga o'tishda jiddiyligini namoyish etmoqda. Karbon kvotalarini joriy etish, xalqaro hamkorlik va chiqindilarga nisbatan maqsadlarni kamaytirish uchun ambitsiyali loyihalar mamlakatning "yashil" kelajagi uchun mustahkam asos yaratmoqda. Metallurgiya sektori mamlakat iqtisodiyotidagi asosiy tarmoqlardan biri sifatida, bu o'zgarishlarning peshqadami bo'lib, iqtisodiy o'sish va ekologik mas'uliyat bir-biri bilan qo'l-qovushtirishini namoyish etmoqda.