Prezident 31.10.2024 yildagi № ЗРУ-987 «Yer osti boyliklari to'g'risida» qonunini imzoladi, bu qonun 3 oydan so'ng kuchga kiradi.
Qonun yer osti boyliklariga egalik qilish va ulardan foydalanish hamda ularni himoya qilish bilan bog'liq munosabatlarni tartibga soladi.
Yer osti boyliklari va tabiiy ravishda yer ostida joylashgan barcha foydali qazilmalar O'zbekiston davlat mulki hisoblanadi, ratsional foydalanishga va davlat tomonidan himoyalanishga muhtojdir. Yer osti uchastkalari sotib olish, sovg'a berish, meros qilib olish, kiritish, garovga qo'yish va boshqa shakllarda o'tkazib berish ob'ekti bo'lmaydi.
Qonun yangi tahrirda to'g'ridan-to'g'ri ta'sir ko'rsatadigan qoidalarni nazarda tutadi, bu qoidalar yer osti resurslarini foydalanish sohasidagi munosabatlarni tartibga soladi.
Ruxsatnomalar berish jarayonida "yagona oynalar" printsipi joriy etilmoqda. Shuningdek, litsenziatlarning yer osti uchastkalaridan foydalanish huquqiga ega ruxsatnomalarini boshqarish, shu jumladan, ularni sotish, garovga qo'yish yoki boshqa shaxslarga o'tkazish mexanizmi joriy etiladi, bu esa davlat organining nazorati ostida amalga oshiriladi.
Hujjatda geologik ma'lumotlar bo'yicha mulk huquqi qoidalari takomillashtirilgan, ularning almashinuvi va sarmoyadorlar tomonidan amalga oshirilishi ko'zda tutilgan. Xususan, uglevodorodlarga alohida e'tibor qaratilgan bo'lib, ularga xalqaro amaliyotga muvofiq qoidalar kuchaytirilgan va batafsil bayon etilgan.
Shuningdek, minerallashmagan foydali qazilmalarni geologik o'rganish va qazib olish uchun ruxsatnomalarni berish tartibi belgilangan. Ruxsatnomaga ega yer osti foydalanuvchilarining huquq va majburiyatlari, hisobot taqdim etish bo'yicha talablar va foydali qazilmalarni geologik o'rganish va qazib olish uchun minimal yillik xarajatlar belgilangan.
Yer osti boyliklaridan foydalanish va himoya qilish sohasida davlat siyosatini amalga oshiruvchi organlar:
- Vazirlar Mahkamasi;
- Mineral resurslar va geologiya vazirligi;
- Energetika vazirligi;
- Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o'zgarishi vazirligi;
- Mineral resurslar va geologiya sohasida nazorat inspeksiyasi;
- Davlat muassasasi «Yer osti boyliklaridan foydalanish markazi»;
- Mahalliy ijro hokimiyat organlari.
Hujjat Milliy qonunlar bazasida e'lon qilingan va 02.02.2025 yildan kuchga kiradi.
Lola Abduazimova